Onder lichaamstaal verstaan we een uitwisseling van boodschappen tussen mensen via niet-talige signalen of tekens: ‘zonder woorden’. Gebarentaal is een vervanging van deze woorden dus dat rekenen we hier niet onder.
Ons valt in onze trainingen en spreekbeurten op dat vele mensen een sterk verlangen hebben om deze lichaamstaal te kunnen duiden. En er zijn vele deskundigen die deze duidingen aandurven. Hier volgen wat voorbeelden.
Je moet dan denken aan betekenissen die worden gegeven aan allerlei gezichtsexpressies zoals fronsen (je bent kwaad), omhoog kijken (je denkt na), je neus optrekken (walging), wenkbrauwen optrekken (verbazing). Persoonlijkheidsprofielen zou je kunnen maken aan de hand van micro expressies in het gezicht. En over elke wijze waarop je met je vingers aan je neus, oor of wang zit kun je een lichaamswoordenboek schrijven. Schaamte, ongeduld, onder en boven gedrag zouden eruit af te lezen zijn. En wanneer je met handgebaren je verhaal ondersteunt ben je geloofwaardiger, althans wanneer je je handen niet te laag of te hoog houdt. In een gesprek zou het ook uitmaken hoe je je handen gebruikt. Met je ellebogen op tafel, vingers gespreid en tegen elkaar aan zou bijvoorbeeld deskundigheid uitstralen en zo zijn er nog veel meer do’s en don’ts over handgebaren. Een vlakke hand aan de achterkant van je nek wrijven geeft aan dat je twijfelt en plaats je die hand onderaan je nek aan de voorzijde dan bescherm je jezelf. Jeuken achter je linker elleboog is een teken van onzekerheid en wanneer je diezelfde ellebogen en je onderarmen wat van je romp af houdt dan is dat een uiting van macht.
Je benen en voeten naast elkaar toont angstig, alleen je tenen naar elkaar toe onzeker, maar sta je breder met je voeten dan je bekken breed is dan straalt dat kracht uit. Er zijn allerlei analyse technieken voor je stem die op basis van je klanken, ritme, snelheid en volume van spreken gedragskenmerken voorspellen.
We kunnen doorgaan over betekenisverleningen van houdingen, adem, romp positie etc.etc. De lijst is eindeloos…
Op basis van wetenschappelijk onderzoek en onze eigen praktijk ervaringen binnen de haptonomie gaan wij ervan uit dat onze emoties een aansturende werking hebben op onze non-verbale communicatie en onze fysieke gesteldheid. Wellicht zelfs dat de wijze waarop we ons lijf ervaren de bron is van diezelfde emoties. Die werking is uiterst individueel en dat maakt ons ook uniek. Iedereen beweegt anders, kijkt en klinkt anders en voelt anders aan. Dat is ook voor een ieder bij zichzelf te ervaren. Dit voelende vermogen kan je aanscherpen zodat je in het hier-en-nu bewuster wordt van je gevoelens en intenties. Zo kom je dichter bij jezelf en ook bij anderen. De vraag is of de duidingen zoals hierboven beschreven ons daarbij helpen. Daar zijn de nodige kanttekeningen bij te maken.
Het wetenschappelijk gehalte van het overgrote deel van de bovenliggende voorbeelden van lichaamstaal is laag (in tegenstelling tot de overtuigingskracht van vele pleitbezorgers van de duidingen). Dat vraagt om uiterste terughoudendheid en bescheidenheid over wat in generieke zin ‘waar’ is en wat niet.
Wat ‘waar’ is is veel vaker persoonsgebonden. Zo kan iemand de neiging hebben zijn schouders op te trekken wanneer hij of zij geïrriteerd raakt terwijl iemand anders juist zijn rug recht. Het is wellicht zinvoller om je eigen non-verbale dynamiek te kennen en herkennen. Daar heb je invloed op.